مقاله خاک شناسی جزیره هرمز

جزیره هرمز

جزیره هرمز با مساحتی در حدود km2 41 در 18 کیلومتری بندرعباس در حد فاصل خلیج فارس و دریای عمان، در آب‌های حوضۀ استحفاظی استان هرمزگان، واقع در آب‌راه بین‌المللی تنگۀ هرمز واقع شده است.

این جزیره که به صورت یک گنبد نمکی با ساختمان متحدالمرکز است به علت وجود خاک‌های رنگی متنوع در آن، یکی از مظاهر ژئوتوریسم در ایران است.

شناسایی و تعیین خصوصیات انواع خاک‌های رنگی جزیرۀ هرمز با توجه به اهمیت ژئوتوریستی منطقه و همچنین به جهت تعیین شناسنامه برای معدن خاک سرخ هرمز، ضروری است.

لذا، با توجه به عدم وجود مطالعه‌ای جامع در ارتباط با کانی شناسی و ترکیب شیمیایی خاک‌های رنگی جزیره هرمز، در این پروژه، پس از نمونه‌برداری از پنج گروه خاک‌های رنگی موجود در جزیره (قرمز، سیاه، قهوه‌ای، زرد و طوسی) با استفاده از انواع آنالیزهای میکروسکوپی مطالعات تیغه نازک و مقاطع صیقلی با میکروسکوپ‌های پلاریزان و انعکاسی و مطالعات میکروسکوپ الکترونی SEM مجهز به آنالیز نقطه ای EDX به منظور تعیین پتانسیل اکتشافی جزیره پرداخته شد.

نتایج آنالیزهای کانی‌شناسی، نشان داد که عناصر فوق الذکر اغلب در کانی‌هایی از قبیل هماتیت، گوتیت، کوارتز، کانی‌های رسی، ژیپس، هالیت، سیلویت، میکا (هیدرومیکا)، آمفیبول‌ها (آنتوفیلیت، مگنزیوهورنبلند و آکتینولیت)، فلدسپارهای قلیایی و پلاژیوکلازها تمرکز یافته‌اند.

در برخی نمونه‌ها به طور موردی پیریت، مگنتیت، ژاروسیت، کربنات‌ها (کلسیت، دولومیت و آنکریت)، پیروفیلیت، بازانیت، انیدریت، سرپانتین‌ها (آنتیگوریت و کلینوکریزوتیل) نیز وجود دارد.

تنها در یک نمونه شواهدی از وجود پیرولوزیت یافت شد که با توجه به سایر شواهد موجود، توجیه پذیر است.

مقدمه

هرمز جزیره‌ای بیضی‌شکل واقع در خلیج فارس با منشاء گنبد نمکی است که در 18 کیلومتری بندرعباس قرار گرفته است.

این جزیره را به علت موقعیت جغرافیایی آن و مجاورت با تنگۀ هرمز، کلید خلیج فارس می‌دانند.

همین موقعیت است که آن را در طول تاریخ از نظر راهبردی و بازرگانی حائز اهمیت خاصی نموده ‌است .

جزیره قشم یکی از مقاصد ژئوتوریستی ایران و جهان به لحاظ تنوع رنگ خاک به شمار می‌رود.

در خاک‌های این جزیره، طیف‌های رنگی سرخ، نارنجی، زرد، سفید، قهوه‌ای تا مشکی دیده می‌شود.

معدن خاک سرخ هرمز که شهرت جهانی دارد، یکی از مهم‌ترین مناطق ژئوتوریستی جزیره است که اغلب مورد بازدید گردشگران قرار می‌گیرد.

برخی از مردم محلی جزیره از خاک‌های رنگی به عنوان ادویه در طبخ غذا یا برای مصارف آرایشی و زینتی استفاده می‌کنند.

در مسیر دریایی قشم به جزیره هرمز، کوه‌هایی به رنگ زرد، سفید و قرمز دیده می‌شود.

در میان این کوه‌ها، کوه قرمز رنگی وجود دارد که مردم محلی این کوه را “گِلَک” می‌نامند و خاک سرخ آن را مانند نمک در تهیه انواع غذا‌ها مصرف می‌کنند.

این کوه با ارتفاع ۲۰۰ متر، در جنوب جزیره هرمز قرار گرفته است. همچنین در برخی موارد از خاک آن برای سرامیک سازی و رنگ‌رزی نیز استفاده می‌شود.

با توجه به عدم وجود مطالعه‌ای جامع در ارتباط با کانی شناسی و ترکیب شیمیایی خاک‌های متنوع جزیره هرمز، در این پروژه پس از نمونه‌برداری دقیق از انواع رنگ‌های موجود در جزیره به شناسایی و تعیین ویژگی‌های انواع مختلف رنگی این جزیره پرداخته می‌شود.

شناسایی و تعیین خصوصیات مادۀ معدنی خاک جزیرۀ هرمز با توجه به اهمیت ژئوتوریستی منطقه و همچنین به جهت تعیین شناسنامۀ معدن خاک سرخ هرمز، می‌تواند مفید واقع شود.

کلیات

به طور کلی جزیرۀ هرمز یکی از بزرگ‌ترین و زیبا‌ترین گنبد‌های نمکی حوضۀ خلیج فارس به شمار می‌رود که شهرت جهانی دارد.

این گنبد نمکی تقریباً دارای ساختمان متحدالمرکزی است و از داخل به خارج شامل سنگ‌های تبخیری، سنگ‌های آذرین و سنگ‌های رسوبی است.

آخرین بخش این سنگ‌ها متعلق به زمان نئوژن و به خصوص دورۀ میوسن تا پلیوسن تا عهد حاضر است.

این جزیره را به علت موقعیت جغرافیایی آن و مجاورت با تنگۀ هرمز، کلید خلیج فارس می‌دانند. همین موقعیت استراتژیک جغرافیایی است که آن را در طول تاریخ، از نظر سوق‌الجیشی و بازرگانی حائز اهمیت خاصی نموده است.

<< برای ادامه مقاله اینجا کلیک کنید >>